MAHALLİ İDARELER MALİYESİ Ünite 3 özet
 |
| MAHALLİ İDARELER MALİYESİ Ünite 3 özet |
Yerinden yönetim, siyasal ve idari olmak üzere iki açıdan
ele alınmaktadır.
Siyasal yerinden yönetim, yasama, yürütme ve yargı güç
ve yetkilerinin tek bir merkeze değil, farklı merkezlere ait
olup yürütülmesidir.
İdari yerinden yönetim ise; yasama ve yargı gücüyle
yetkilerinin merkezî yönetime ait olması, ancak kimi
hizmetlerin yerine getirilmesi için çeşitli bölgelerde bazı
organlara özerklik tanınmasıdır.
Devletler siyasal yapıları bakımından; üniter devlet
sistemi ve federal devlet sistemi olmak üzere iki şekilde
kurulabilmektedir. Federal devletler; genel eğilim
itibarıyla idari açıdan yerinden yönetim özellikleri
gösterirler. Üniter devletler ise; idari açıdan merkezî
olabildiği gibi, yerinden yönetim usulleri ile de uyum
gösterebilirler.
Kamu yönetiminde yeniden yapılanmaya gidilirken her
ülkenin kendine özgü koşulları olduğu ve tek tip bir yerel
yönetim düzeninin bulunmadığı görülmektedir. Yerel
yönetimler egemen bir devletin ya da yarı egemen bir
federe devletin, belli bir alanda yaşayan insanlara kamu
hizmeti sağlayan ve egemenlik hakkı bulunmayan alt
coğrafi birimleridir.
Üniter Devlet Sistemi: Devletin ülke, millet ve egemenlik
unsurları ile yasama, yürütme ve yargı organları
bakımından teklik özelliği gösteren devlet şeklidir. Siyasal
yönden merkeziyetçiliği simgelemektedir. Devlet
unsurları, devletin organ ve yetkilerinde teklik söz
konusudur. Üniter devlet sistemleri devletin ülke, millet ve
egemenlik unsurlarının bölünmezliği ilkesine
dayanmaktadır. Ülke unsuru açısından ülkenin il ve ilçe
gibi bölümlere ayrılması ancak günlük idarenin
yürütülmesi amacıyla gerçekleştirilebilirken ülkeyi
oluşturan birimlerin basit idari yetkiler dışında yasama ve
yargı yetkileri yoktur. Millet açısından bakıldığında üniter
devletin insan unsuru tek bir ulustan oluşur. Egemenliğin
bölünmezliği unsurunda egemenliğin muhatabı ve kaynağı
olan ülke ve milletin tek olması vurgulanır.
Mahalli idareler ise belirli bir bölgede yaşayan insanların
o bölgede yaşamalarından kaynaklanan ihtiyaçlarını
karşılamak için oluşturulur. Yerel yönetimler ayrı bir tüzel
kişiliğe ve bütçeye sahiptir, karar organları seçimle görev
başına gelir ve merkezî idarenin yerel yönetimler üzerinde
bir hiyerarşi yetkisi yoktur.
Federal Devlet Sistemi: iki veya daha fazla, uluslararası
kişiliği olmayan bölgesel devlet yönetiminin biraraya
gelerek oluşturdukları merkezî devlet şeklidir. Federal
devletler, kendisini oluşturan devletlerin ortak fakat sınırlı
olmayan çıkarları doğrultusunda kurulur. Federasyonda
federal ve federe olmak üzere iki tür devlet vardır. Bunun
doğal sonucunda federal devletlerde iki tür egemenlik, iki
tür ülke ve vatandaşlık söz konusudur. Bunlardan federal
devlet uluslararası kişiliğe sahip olan devlettir. Federal
devletin temsil ettiği irade ve egemenlik bir bütün
hâlindedir. Federe devletler ise uluslararası kişiliğe sahip
olmamakla birlikte federal anayasanın ön gördüğü sınırlar
çerçevesinde iç bağımsızlıklarına sahiptirler. Federal
devleti oluşturan federe devletlerin kendilerine ait ülkesi,
halkı, yasama ve yargı yetkisi yani egemenlikleri vardır.
Bu çerçevede hem federal devletin hem de federe
devletlerin kendilerine ait yasama, yürütme ve yargı
organları bulunmaktadır.
Amerika Birleşik Devletleri’nde Mahalli İdareler
Amerika Birleşik Devletleri (ABD), modern federalizmin
kurucusu olarak kabul edilmektedir. Burada eyaletler ve
federal devlet ayrı ayrı egemen kabul edilir. ABD federal
bir devlet olarak egemenliği federal devletle, federe
devletler (states) arasında paylaştırmıştır. ABD’de federal
devlet sadece anayasayla kendisine verilen yetkilere sahiptir. ABD’de yerel yönetimlerin geçmişi 18. yüzyıla
kadar uzanmaktadır. ABD’de yerel yönetimlerin uzun
sayılabilecek bir geçmişi olmasına rağmen tek tip bir
model ortaya çıkmamıştır. Federal Anayasa’ya aykırı
olmamak kaydıyla federe devletler diledikleri
düzenlemeleri yapabilmektedirler. Bu nedenle de yerel
yönetimlerin yapıları, organları, görevleri, maliyesi ve
personeli konusunda eyaletten eyalete farklılıklar göze
çarpmaktadır.
ABD’de yerel yönetimler güçlerini merkezî yönetimden
almadıklarından dolayı oldukça bağımsız bir yapı
göstermektedirler. Bu statüyü halkın egemenliği
kuramından aldıkları ileri sürülmektedir. Birçok eyalette
özellikle büyük kentler, kendilerine genel yetki veren
özerklik beratına (home-rule charter) sahiptirler. Bunun
anlamı, eyalet yasaları ve kendi beratları sınırlamamak
kaydıyla bu kentler, her tür faaliyette bulunma hak ve
yetkisine sahiptirler.
Hiç yorum yok :
Yorum Gönder